Sztuczna inteligencja, rozwiązując zagadkę zwojów zniszczonych przez wybuch Wezuwiusza, otwiera nie tylko nowy rozdział w historii archeologii, ale również w naszym zrozumieniu kultury epoki rzymskiej. To, co kiedyś uznano za stracone, dziś staje się źródłem wiedzy, dzięki nieocenionemu połączeniu nauki i technologii.
Sztuczna inteligencja i archeologia – nowy rozdział
Wykorzystanie sztucznej inteligencji do rozszyfrowania starożytnych tekstów to kamień milowy w historii badań nad przeszłością. W roku 79 naszej ery, kiedy Wezuwiusz przeszedł do historii jako kataklizm, który pochłonął Pompeje i Herkulanum, zniszczone zostały nie tylko miasta, ale i cenne zbiory wiedzy. W jednej z rzymskich willi znajdowała się biblioteka, w której przechowywano setki papirusów. Zwoje te, będące świadkami epoki, uległy zwęgleniu, a przez wieki uznawano je za nieodczytywalne.
Archeolodzy od XVIII wieku odkrywali te starożytne relikty, lecz dopiero teraz, dzięki innowacyjnej technologii, możemy poznać ich treść. Pierwsze próby odczytania zwojów, podjęte jeszcze w momencie odkrycia, zakończyły się fiaskiem. Czarny atrament na zwęglonych papirusach był niewidoczny, a każda próba rozwinięcia zwojów kończyła się ich zniszczeniem. Jednak, dzięki Vesuvius Challenge z 2023 roku i nagrodzie w wysokości 700 tysięcy dolarów, zespół naukowców podjął wyzwanie odczytania tekstu zniszczonego przez katastrofę naturalną.
Technologia przełamuje bariery historii
Zastosowanie tomografii komputerowej i algorytmów sztucznej inteligencji umożliwiło wirtualne rozwinięcie zwojów oraz ich odczytanie. To, co wyróżnia tę technikę, to niezwykła precyzja i możliwość ‘zaglądania’ do wnętrza obiektu bez fizycznej ingerencji w jego strukturę. Dzięki temu zespół Youssefa Nadera, Luke’a Farritora i Juliana Schilligera, zwycięzców konkursu, udało się odczytać ponad 2 tys. liter ze zwoju, który przez stulecia uznawano za nieodczytywalny.
Treść odkrytego zwoju to prawdziwe okno na świat antycznej Italii. Robert Fowler, komentując znalezisko, podkreślił jego znaczenie jako gamechanger. Autor zwoju, prawdopodobnie Filodemos z Gadary, hellenistyczny filozof epikurejski, pisał o muzyce, jedzeniu i czerpaniu przyjemności z życia. Jednak jego prace zawierały również krytykę wobec filozoficznych oponentów.
Znaczenie tego odkrycia wykracza poza same zwoje. Dzięki połączeniu archeologii i nowoczesnej technologii, mamy możliwość odkrywania przeszłości w sposób, o jakim wcześniejsze pokolenia mogły tylko marzyć. Nie tylko odzyskujemy utracone dziedzictwo kulturowe, ale również rozwijamy nowe metody, które mogą zostać zastosowane w przyszłości do odczytywania innych zniszczonych lub nieodczytywalnych materiałów.
Odczytanie zwęglonych zwojów z Pompejów i Herkulanum otwiera nowy rozdział nie tylko w badaniach archeologicznych, ale również w naszym zrozumieniu wpływu technologii na naukę o przeszłości. To fascynująca podróż przez czas, która pokazuje, jak daleko może nas zaprowadzić połączenie wiedzy starożytnej i nowoczesnej technologii.
